نرگسی برای همه فصول : توجه جهانی به مبارزات آزادی‌‌خواهانه نرگس محمدی

انجمن قلم آمریکا در هفته گذشته اعلام کرد جایزه «آزادی نگارش» خود را امسال به نرگس محمدی، روزنامه‌نگار و فعال حقوق بشر ایرانی، اعطا کرد.

خبری که برای بسیاری از فعالین مستقل حقوق بشر ایران با خشنودی همراه بود چرا که فارغ از مساله حبس خانم نرگس محمدی در زندان اوین ، اعطای این جایزه به نرگس محمدی نشان از توجه بیشتر سازمان های جهانی به مساله حقوق بشر در ایران نیز دارد.

انجمن قلم آمریکا در مراسم ویژه سالانه خود در روز ۲۸ اردیبهشت در موزه تاریخ طبیعی نیویورک که با عنوان «جشن ادبی آمریکا»،  ضمن اعطای این جایزه، فعالیت‌ها و مبارزات خانم محمدی در راه آزادی بیان و اندیشه را مورد ستایش قرار خواهد داد.

سوزان نوسل، مدیر اجرایی انجمن قلم آمریکا، روز دوشنبه ۲۵ اردیبهشت در بیانیه‌ای گفت: «نرگس محمدی به‌دلیل شهامت و مقاومت تزلزل‌ناپذیرش در برابر کارزار حکومت ایران برای وادار کردن او به سکوت، الهام‌بخش همه جهانیان است. فداکاری‌های او و خانواده‌اش قلب آدمی را به درد می‌آورد. او در یکی از خشن‌ترین کشورها برای نویسندگان، روزنامه‌نگاران و هنرمندان امید و راهنمای آزادی بیان است».

با توجه به این که نرگس محمدی اکنون در زندان جمهوری اسلامی ، همسر وی تقی رحمانی در این مراسم حاضر شده و جایزه را دریافت کرد. تقی رحمانی نیز از فعالان برجسته دموکراسی خواه ایران است که بیش از ۱۴ سال به دلیل مبارزات آزادی‌خواهانه خود در زندان بوده است. او همچنان در خارج از ایران به فعالیتهای خود ادامه داده و یکی از تاثیرگذارترین مبارزان دموکراسی خواه ایران است.

جایزه «آزادی نگارش» انجمن قلم آمریکا به نویسندگانی اهدا می‌شود که به‌دلیل آثار و نوشته‌های خود سرکوب و زندانی شده‌اند.

کسو ژیونگ، فعال حقوق مدنی و استاد سابق دانشگاه پکن که در چين به اتهام «براندازی» به چهارده سال زندان محکوم شده و ولادیسلاو سیپناکو، روزنامه‌نگار آزاد اوکراینی و همکار رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی که دو سال پيش در شبه‌جزیره كريمه توسط روسيه دستگير شد، از جمله برندگان این جایزه در سال‌های اخیر هستند.

نرگس محمدی در دو دهه گذشته به دفاع از حقوق زنان، زندانیان سیاسی و اقلیت‌ها پرداخته و نخستین بار در دوران دانشجویی خود به خاطر نوشتن مطلبی درباره حقوق زنان و شرکت در یک تجمع سیاسی بازداشت شد. بنا بر اعلام انجمن قلم آمریکا، نرگس محمدی از طریق نوشتن کتاب، مصاحبه با رسانه‌ها و فعالیت در شبکه‌های اجتماعی توجه جهانی را متوجه وضعیت حقوق‌بشر و نقض حقوق زندانیان کرده است. به نوشته بیانیه انجمن قلم آمریکا، خانم محمدی در سال ۲۰۲۲ با انتشار کتاب شکنجه سفید، جزییات تکان‌دهنده‌ای از شکنجه جسمی و روانی زندانیان در ایران را بیان کرده است.

سوزان ناسل، مدیر اجرایی انجمن قلم آمریکا با تقدیر از نرگس محمدی گفت: «مفتخریم که از این راوی بی‌باک حقیقت تقدیر می‌کنیم که مقاومتش او را به نماد نافرمانی در برابر سرکوبگران تبدیل کرده است.» 

خانم ناسل همچنین با اشاره به اعتراض‌های گسترده زنان ایران در ماه‌های گذشته، ایستادگی آنها را نشان‌دهنده انتقال شجاعت نرگس محمدی به نسل جدید دانست.

جایزه انجمن قلم آمریکا به نویسندگانی تعلق می‌گیرد که به خاطر فعالیت‌ و آثار و نوشته‌های خود تحت تعقیب قرار گرفته‌ و یا زندانی شدند. ولادیسلاو سیپناکو، روزنامه نگار مستقل اوکراینی و کسو ژیونگ، فعال حقوق مدنی و استاد پیشین دانشگاه پکن دو تن از برندگان پیشین جایزه انجمن قلم آمریکا هستند. 

نرگس محمدی، ۵۱ ساله، در دوران زندانی طولانی خود مجازات‌های خشنی از جمله شکنجه و حبس در سلول انفرادی را تحمل کرده است.او پس از هشت سال و نیم حبس به‌دلیل محکومیت به جرایم گوناگون از جمله «ایجاد تشکل‌های غیرقانونی» و «توطئه علیه نظام» در سال ۹۹ آزاد شد. خانم محمدی مدتی نیز نایب رییس مرکز مدافعان حقوق بشر بود که توسط حکومت ايران منحل شده است. 

نرگس محمدی و جایزه یونسکو 

اما این تنها جایزه روزهای اخیر نرگس محمدی نبوده است. نرگس محمدی که اکنون در حال گذراندن بقيه حکم ۱۶ سال حبس در زندان اوین است، روز ۱۲ اردیبهشت امسال نیز همراه با نیلوفر حامدی و الهه محمدی برنده جایزه جهانی آزادی مطبوعات از یونسکو شد. سازمان ملل متحد روز 12 اردیبهشت اعلام کرد که نیلوفر حامدی، الهه محمدی و نرگس محمدی به خاطر «تعهد خود به حقیقت و حسابرسی» برنده مهمترین جایزه این سازمان در زمینه آزادی مطبوعات شده‌اند. اعطای جایزه «آزادی مطبوعات گی‌یِرمو کانو» در مراسمی که یونسکو برگزار کرد اعلام شد.

توفیق جلاصی، سرپرست دفتر ارتباطات یونسکو – آژانس فرهنگی، علمی و آموزشی سازمان ملل – با اعلام برندگان گفت یونسکو امیدوار است این جایزه را «به زودی زمانی که شرایط فراهم شد (به طور حضوری) به این سه خبرنگار شجاع» اعطا کند. او افزود یونسکو امیدوار است که این جایزه نه فقط تلاش‌های حرفه‌ای این سه روزنامه‌نگار زن را در معرض دید قرار دهد، بلکه باعث اقدام بین‌المللی برای تضمین آزادی روزنامه‌نگاران، به خصوص زنان روزنامه‌نگار، برای بیان حقیقت رو در روی قدرت، مثل افشای فساد و نقض حقوق بشر شود. 

زینب سلبی، رئیس هیات بین‌المللی رسانه‌های حرفه‌ای که این سه نفر را نامزد دریافت جایزه کرده بود، گفت: «این سه هزینه هنگفتی به خاطر تعهد خود به کار گزارشگری و انتشار حقیقت داده‌اند. و برای همین ما متعهدیم از آنها تمجید کنیم و مطمئن شویم که صدای آنها تا زمانی که در امنیت و آزادی هستند در اطراف جهان شنیده شود.»

پیام نرگس از زندان برای جایزه یونسکو

نرگس محمدی، فعال حقوق بشر و زنان که همچنان در زندان اوین به سر می‌برد همزمان با اعلام اسامی برندگان جایزه حقوق بشر یونسکو، به مراسم اهدای این جایزه پیامی فرستاده و در آن نوشته: «در زندان خبر جایزه آزادی بیان یونسکو را درست زمانی شنیدم که برای پرونده ای جدید با اتهاماتی کثیر به دادسرای اوین احضار شدم. البته همچون سه دادگاه پیشین اعلام کرده‌ام که به هیچ عنوان در هیچ دادگاهی شرکت نخواهم کرد چرا که حکومت جمهوری اسلامی را به رسمیت نمیشناسم. چون حکومتی استبدادی ، دینی و زن ستیز است و برای “گذار” از این حکومت تلاش کرده و خواهم کرد».

خانم محمدی در این پیام به سند ۲۰۳۰ توسعه پایدار یونسکو اشاره کرده که کشورهای جهان آن را در جریان مجمع عمومی سال ۲۰۱۵ سازمان ملل متحد به عنوان نقشه راه برای خود ترسیم کردند اما علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی با پیوستن ایران به این منشور مخالفت کرد.

خانم محمدی در پیام خود با اشاره به این سند نوشته: «در حالی که سند به توانمند سازی تمام دختران و زنان و تلاش برای دست یابی به تساوی جنسیتی تاکید می کند، در کشور ایران ماه‌هاست دختران دانش‌آموز با گازهای شیمیایی مسموم می‌شوند. حکومت به دنبال تدارک و پشتیبانی از سیاستی است که با ایجاد رعب و وحشت، مانع رفتن دختران به مدرسه گردد… سند ۲۰۳۰ تاکید بر دسترسی عمومی به تحصیلات دانشگاهی دارد. اما جوانان بهایی ایران با امنیتی ترین و خشونت بارترین شیوه‌ها از تحصیل باز می‌مانند و سایر جوانان و کودکان به دلیل فقر ، گرانی ، بی‌کاری و ناامیدی از تحصیل منصرف می‌شوند». 

نرگس محمدی در ادامه پیام خود به آزادی بیان و نقش آن در تضمین حقوق بشر و همچنین نقش جامعه مدنی در ایجاد عدالت اجتماعی پرداخته و در پایان هم با اشاره به اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ خطاب به حاضران در مراسم اهدای جایزه آزادی بیان و روزنامه‌نگاری یونسکو گفته: «از شما می‌خواهم ما را تنها نگذارید. در اتخاذ سیاست‌های خود، حمایت از “جامعه مدنی”، “مردم” به پا خاسته در خیابانها، “زندانیان” سیاسی- عقیدتی، زندانیان در معرض “اعدام” را مد نظر قرار دهید و برای حمایت از مردم معترض و فعالان مدنی و سیاسی و برای پیشبرد اهداف صلح‌طلبانه و خشونت پرهیز مردم ایران، توان سرکوب حکومت و قدرت عوامل سرکوب ، زندان ، شکنجه و اعدام را تضعیف کنید».

دریافت جایزه اولاف پالمه توسط نرگس محمدی 

جایزه ای که قرار است طی روزهای آتی توسط انجمن قلم آمریکا به نرگس محمدی اهدا شود، اما سومین جایزه در سال 2023 خواهد بود.

نرگس محمدی در روز 19 دی ماه سال 1401 ، برنده جایزه اولاف پالمه شد. بنیاد اولاف پالمه، روز دوشنبه، ۱۹ دی، در یک بیانیه مطبوعاتی از خانم محمدی به‌عنوان «یکی از چهره‌های اصلی مبارزه برای حقوق زنان و آزادی بیان در ایران» یاد کرد.

سازمان «گزارشگران بدون مرز» نیز ۲۲ آذر، این فعال مدنی را به عنوان یکی از برندگان جایزه آزادی مطبوعات امسال به پاس «شهامت» او اعلام کرد.این سازمان در بیانیه خود از او به عنوان کنشگری نام برد که «در ۱۲ سال گذشته به دلیل مبارزه برای آزادی مطبوعات و حقوق بشر به طور مکرر به زندان افتاده است.»

علاوه بر نرگس محمدی، بنیاد اولاف پالمه «مارتا چومالو»، فمینیست اوکراینی و «ِاِرِن كِسكين» وکیل و فعال حقوق بشر از ترکیه، را دیگر برندگان جایزه امسال این بنیاد اعلام کرد.جایزه اولاف پالمه معادل ۱۰۰ هزار دلار، به منظور بزرگداشت اولاف پالمه، نخست‌وزیر دهه‌های هفتاد و هشتاد سوئد و فعال حقوق بشر هر سال به یک یا چند کنشگر حقوق بشر از سراسر جهان اعطا می‌شود.آقای پالمه به‌عنوان یکی از مخالفان بزرگ جنگ آمریکا در ویتنام و حامیان دولت کمونیست در کوبا و نیکاراگوئه و منتقد بزرگ رژیم آپارتاید در آفریقای جنوبی، سال ۱۹۸۶ ترور شد.

جایزه گزارشگران بدون مرز برای نرگس محمدی

حدود یک ماه پیش از دریافت جایزه اولاف پالمه توسط نرگس محمدی و در آذر ماه سال 1401 و آخرین روزهای سال 2022 ، سازمان «گزارشگران بدون مرز» نیز این فعال مدنی را به عنوان یکی از برندگان جایزه آزادی مطبوعات امسال به پاس «شهامت» او دانست.

این سازمان در بیانیه خود از او به عنوان کنشگری نام برد که «در ۱۲ سال گذشته به دلیل مبارزه برای آزادی مطبوعات و حقوق بشر به طور مکرر به زندان افتاده است.»علاوه بر نرگس محمدی، بنیاد اولاف پالمه «مارتا چومالو»، فمینیست اوکراینی و «ِاِرِن كِسكين» وکیل و فعال حقوق بشر از ترکیه، را دیگر برندگان جایزه امسال این بنیاد اعلام کرد.

جایزه اولاف پالمه معادل ۱۰۰ هزار دلار، به منظور بزرگداشت اولاف پالمه، نخست‌وزیر دهه‌های هفتاد و هشتاد سوئد و فعال حقوق بشر هر سال به یک یا چند کنشگر حقوق بشر از سراسر جهان اعطا می‌شود.آقای پالمه به‌عنوان یکی از مخالفان بزرگ جنگ آمریکا در ویتنام و حامیان دولت کمونیست در کوبا و نیکاراگوئه و منتقد بزرگ رژیم آپارتاید در آفریقای جنوبی، سال ۱۹۸۶ ترور شد.

البته در آخرین روزهای سال گذشته میلادی بی‌بی‌سی  نیز نرگس محمدی  را یکی از ۱۰۰ زن الهام‌بخش و اثرگذار در جهان  در سال ۲۰۲۲ معرفی کرد.

نرگس محمدی همواره چه بیرون و چه درون زندان تلاش کرده است که صدایی برای وضعیت حقوق بشر نا به سامان ایران در جهان باشد. او بارها به دلیل تلاش برای بهبود شرایط زندگی شهروندان ایرانی و گزارش نقض حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی به زندان افتاده است و اخرین بیانیه های وی از زندان نشان می دهد او هم چنان مقاوم و محکم در مقابل دستگاه سرکوب و نهادهای امنیتی ایستاده است.